Lĩnh Vực Phát Triển Kỹ Năng Xã Hội và Cảm Xúc (SED) Trong Phương Pháp Giáo Dục NEL  Là Gì?

Phương pháp NEL – Nurturing Early Learner như đã được đề cập ở bài viết trước đây (Link tham khảo tại đây) tập trung vào 6 lĩnh vực chính trong phương pháp giáo dục trẻ mầm non bao gồm:

• Phát triển khiếu thẩm mỹ và sáng tạo – Aesthetics & Creative Expression (A&C)

• Khám phá thế giới – Discovery of the World (DOW)

• Ngôn ngữ và chữ viết – Language and Literacy (L&L)

• Phát triển kỹ năng vận động – Motor Skills Development (MSD)

• Toán học – Numeracy (NUM)

• Phát triển cảm xúc và kỹ năng xã hội – Social and Emotional Development (SED)

 Trong 6 lĩnh vực kể trên, phương pháp giáo dục trẻ phát triển kỹ năng xã hội và cảm xúc là một trong những lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong quá trình định hình cách giải quyết cảm xúc cá nhân và tập thể, hướng dẫn trẻ có những nhận biết về phương pháp bày tỏ cảm xúc và hành động phù hợp với những tác động từ môi trường.

Những hoạt động học tập nằm trong khuôn khổ lĩnh vực Phát triển cảm xúc và Kỹ năng xã hội liên quan đến trải nghiệm hàng ngày của trẻ em và liên quan đến việc trẻ học cách khám phá và tương tác với người xung quanh trẻ  bao gồm: trường học, gia đình,bạn bè và rộng hơn là những người xuất hiện trong cuộc đời bé.

 Phương pháp giáo dục trên nhằm phát triển kỹ năng xã hội và tình cảm cho trẻ nhỏ liên quan mật thiết đến nhận thức của chúng về bản sắc cá nhân và những khả năng:

• Tự quản lý cảm xúc và hành vi.

• Thể hiện sự tôn trọng tới nhiều đối tượng, sự vật, sự việc.

• Giao tiếp, tương tác và xây dựng mối quan hệ với người khác.

• Biết chịu trách nhiệm về hành động của bản thân.

 

Một giờ học vui vẻ của lớp Fantastic Four (Ảnh: Marvel House)

>> Tham khảo thêm bài viết cùng chủ đề:

NEL là gì?

NEL: Phát Triển Khiếu Thẩm Mỹ và Khả Năng Sáng Tạo Cho Bé Từ Những Năm Tháng Đầu Đời

NEL: Discover The World, Dạy Trẻ Cách Khám Phá Thế Giới 

Mục Đích Của Lĩnh Vực Dạy Trẻ Phát Triển Kỹ Năng Xã Hội và Cảm Xúc Để Làm Gì?

 Khi trẻ phát triển khả năng tự nhận thức, trẻ có thể xác định được điểm mạnh và khả năng của mình. Dựa trên những điểm mạnh và khả năng này, các bé sẽ phát triển được sự tự tin và hình thành quan niệm tích cực về bản thân mình – tức là bé biết cảm thấy hài lòng về năng lực và đặc điểm của chính mình, hạn chế hình thành sự tự ti với bản thân cũng như với mọi người xung quanh. Với ý thức tốt về bản thân, bé học được cách quản lý cảm xúc và hành vi của mình, từ đó giúp bé xây dựng được những mối quan hệ tích cực với người khác và biết cách tự đưa ra những quyết định có trách nhiệm.

 Một buổi học cô và trò áp dụng phương pháp NEL (Ảnh: Marvel House)

 Những Kỹ Năng Phát Triển Tình Cảm và Xã Hội Nào Được Nhấn Mạnh Trong Chương Trình NEL?

Hình thành nhận thức và quan niệm tích cực về bản thân

Những đứa trẻ hiểu rõ về điểm mạnh của bản thân sẽ phát triển quan niệm tích cực về bản thân và giá trị bản thân. Bé sẽ có thể xác định những điều bé thích và không thích, nhận ra những gì bé có thể làm hoặc không thể làm. Bé có thể xác định cảm xúc của mình và nói cho người khác biết cảm giác của bản thân, chẳng hạn như nói về những món đồ ăn hoặc đồ chơi mà bé thích hoặc không thích trong quá trình “Show and Tell” cũng như biết gợi ý những trò chơi mà bé cảm thấy giỏi khi chơi cùng với bạn bè.

Phát triển kỹ năng tự quản lý bản thân.

Trẻ nhỏ có xu hướng nhìn mọi thứ từ góc độ của riêng bé. Do đó, bé có thể bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình mà không quan tâm đến cảm xúc của người khác và có thể không nhận thức được rằng hành động của bé có khả năng ảnh hưởng đến người khác.

Ví dụ, khi tức giận, bé nên thương lượng những bất đồng với ba mẹ hoặc bạn bè thay vì đánh hoặc quát mắng họ. Với những kỹ năng quản lý bản thân cơ bản này, bé sẽ có thể thực hành việc tự rèn luyện và học được việc chịu trách nhiệm để thể hiện cảm xúc tiêu cực của mình (ví dụ như tức giận và thất vọng) một cách thích hợp và kiểm soát các hành vi bốc đồng.

Phát triển kỹ năng giao tiếp, tương tác & xây dựng mối quan hệ

Trẻ nhỏ cần được biết rằng có nhiều kết quả có thể xảy ra đối với một tình huống khó khăn và bé có vai trò trong việc quản lý kết quả khi bé giao lưu, tương tác và hợp tác với những người khác. Bởi vậy, trẻ nhỏ nên được tạo cơ hội để được thực hành cách giải quyết vấn đề và giải quyết xung đột. Bé cũng có thể giúp đặt ra các quy tắc trong lớp học và trò chơi để mọi người học cách hợp tác và thay phiên nhau để đảm bảo các hoạt động và trò chơi được hoàn thành.

Khi các bé được trải nghiệm những lợi ích và niềm vui của việc thực hiện việc tốt với những người khác, bé sẽ học các hành vi được xã hội chấp nhận như thay phiên nhau và thể hiện sự tôn trọng bằng cách lắng nghe quan điểm của người khác.

Cùng say “Cheese” với camera nào! (Ảnh: Marvel House)

Phát triển kỹ năng đưa ra quyết định có trách nhiệm

Trẻ nhỏ cần học cách có trách nhiệm hơn với bản thân và hành động của mình. Khi bé trở nên độc lập hơn, nhu cầu đưa ra quyết định của bé sẽ tăng lên. Đưa ra quyết định là cách giúp trẻ biết tự chịu trách nhiệm về hành động của mình. Kỹ năng này giúp bé có thể giải quyết các vấn đề của mình một cách có suy nghĩ trước khi đưa hành động. Bé cần có cơ hội để suy nghĩ thấu đáo các vấn đề và khám phá các lựa chọn khác nhau. Bé sẽ được khuyến khích suy luận và được giải thích những lý do bé cần phải cân nhắc và nghĩ tới kết quả của mỗi quyết định.

Phát triển nhận thức xã hội

Trẻ nhỏ có nhận thức xã hội sẽ có khả năng nhận biết cảm xúc và quan điểm của người khác, biết đánh giá cao sự đa dạng và thể hiện sự tôn trọng đối với người xung quanh bất kể sự khác biệt nào, bất kể màu da, văn hóa, tập tục, tính cách.

Mục Tiêu Học Tập Của Lĩnh Vực “Phát Triển Kỹ Năng Xã Hội và Cảm Xúc” Ở Trẻ Là Gì?

Những năng lực xã hội và khả năng bày tỏ cảm xúc luôn được bổ trợ, phát triển và củng cố trong quá trình trưởng thành của mỗi cá nhân các bé. Việc được định hình năng lực xã hội và cách làm sao để bày tỏ cảm xúc của bản thân mình trong từng tình huống cụ thể hoàn toàn không được hình thành một cách tự nhiên mà được cá nhân bé quan sát và trải nghiệm từ ba mẹ, người thân, bạn bè hoặc từ môi trường xung quanh.

Vậy nên chúng ta không thể cho rằng năng lực xã hội sẽ phát triển một cách tự nhiên khi bé trưởng thành. Các hoạt động giáo dục các bé nên được thiết kế và thực hiện có chủ đích và những khoảnh khắc có thể dạy được sẽ được tận dụng để thúc đẩy sự phát triển xã hội và tình cảm.

Các mục tiêu học tập chính về lĩnh vực Phát triển Tình cảm và Xã hội cho trẻ thuộc phương pháp NEL sẽ tập trung vào:

Mục tiêu số 1: Phát triển nhận thức về bản chất cá nhân

Với mục tiêu này, giáo viên và nhà trường cùng với môi trường học tập cho bé sẽ giúp bé

• Xác định điểm mạnh, điểm yêu thích và không thích và nhu cầu của bản thân bé

• Xác định và tự nhận biết cảm xúc 

• Phát triển bản thân một cách tích cực (tức là bé biết cảm thấy hài lòng về năng lực và đặc điểm của chính bản thân bé)

– Phát triển sự tự tin khi tự thực hiện các công việc đơn giản

– Thể hiện cái nhìn tích cực về bản thân

 Mục tiêu số 2: Cách tự quản lý cảm xúc và hành vi của bé

Đối với mục tiêu số 2, bé sẽ được hướng dẫn cách:

• Thể hiện và đối phó với cảm xúc của bản thân một cách thích hợp mà không làm tổn hại đến bản thân bé, người xung quanh và tài sản/đồ dùng

• Tự điều chỉnh hành vi:

– Nhận thức rằng hành động của bé có thể có cả tác động tích cực và tiêu cực đối với bản thân và những người xung quanh

– Nhận ra sự cần thiết khi  phải kiểm soát các hành động và lời nói bốc đồng

– Thảo luận về những phương pháp thích hợp để kiểm soát các hành động và lời nói bốc đồng của mình

– Điều chỉnh phản ứng của bé khi có những cảm xúc tiêu cực

Mục tiêu số 3: Biết thể hiện sự tôn trọng đối với sự đa dạng

• Nhận ra rằng mọi người là duy nhất theo những cách sau:

– Đặc điểm vật lý (ví dụ: tóc, da, màu sắc, chiều cao, kích thước)

– Những cuộc đua

– Những khả năng của mỗi cá nhân

– Những quan điểm/ý kiến của mỗi người

• Thể hiện sự tôn trọng với những người mà họ tương tác

• Nhận biết cảm xúc và thể hiện sự hiểu biết về những gì người khác đang trải qua và cảm giác của họ thông qua hành động và / hoặc lời nói

 Mục tiêu học tập 4: Giao tiếp, tương tác và xây dựng mối quan hệ với những người khác

 Với mục tiêu này, giáo viên và nhà trường cùng với môi trường học tập cho bé sẽ giúp bé:

 Thể hiện sự động viên và quan tâm đến người xung quanh

• Làm việc và chơi hợp tác trong một nhóm

• Xây dựng mối quan hệ với những người khác

• Truyền đạt những suy nghĩ, ý tưởng và cảm xúc với người khác một cách hiệu quả thông qua lời nói, cử chỉ và hành động

 Mục tiêu số 5: Chịu trách nhiệm với những hành động của mình

 Trẻ em có thể ở riêng hoặc với giáo viên / bạn bè cùng trang lứa để:

• Học cách cân nhắc các lựa chọn / hành động có thể có để quản lý tình huống

• Học cách xem xét tác động / hậu quả của các lựa chọn / hành động (ví dụ: cân nhắc sự an toàn của chính mình và của người khác khi di chuyển, làm việc với các công cụ)

• Suy ngẫm về những lựa chọn của bản thân

 Các cơ hội để phát triển và nắm vững những kiến thức, kỹ năng và định hướng này của bé nên được lên kế hoạch một cách có chủ đích. Giáo viên sẽ tận dụng những khoảnh khắc có thể dạy được trong giờ chơi, tạo nên quá trình chuyển đổi và hình thành thói quen cho trẻ.

(Ảnh: Marvel House)

 Tạm kết

Sức khỏe xã hội và tình cảm của trẻ đang được phát triển khi chúng được tạo cơ hội để tương tác tích cực với những người khác. Giáo viên và nhà trường lúc này đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo những cơ hội này được diễn ra trong môi trường lớp học. Việc áp dụng những phương pháp học tập phù hợp sẽ giúp đảm bảo rằng trẻ em được tạo cơ hội để được nhận thức, học hỏi, thực hành và phát triển các kỹ năng sẽ nuôi dưỡng chúng trở thành những cá nhân tự tin và có trách nhiệm với xã hội.